حصار شادمان در تاریخ امیران منغیتیۀ بخارای استاد صدرالدین عینی

تاریخ امیران منغیتیۀ بخارا (۱۹۳۲م) یکی از اثرهای مشهور تاریخی صدرالدین عینی است که معلومات پرقیمتی دربارۀ تاریخ حصار شادمان به‌دست می‌دهد. این مقاله به تبیین بخش‌هایی از این اثر که در آن راجع به حصار شادمان و وقایع مهم تاریخی آن بحث شده، پرداخته است. خدمت برجستۀ عینی در این اثر آن است که راجع به شرح‌حال امیر عبدالرحمن‌خان، پادشاه افغانستان که در زمان امیرمظفر به بخارا و ترکستان پناه برده بود، معلومات داده و از اثر ترجمه‌حال او موسوم به تاج‌التواریخ بسیار نکته‌های اساسی را استفاده کرده است. اثر یادشده تاریخ مملکت افغانستان را در ضمنِ تاریخ مهاجرت عبدالله‌خان دربر گرفته، ازجمله مؤلف مهاجرت خود را به بخارا و ترکستان بیان کرده و دربارۀ کشتار مظفرخان در حصار شادمان اطلات مفیدی به‌دست داده است. صدرالدین عینی نیز در اثرش راجع به آخرین امیر منغیتیه، سیدامیر عالم‌خان، به‌طور مفصل سخن گفته است. نگارندۀ این مقاله پس از بررسی  مطالب موجود دربارۀ حصار شادمان در تاریخ امیران منغیتیۀ بخارا به این نتیجه رسیده است که در دوام ۱۶۸ سال حکمرانی امیران مغنیتیه در بخارا، حصار شادمان بارها دست‌به‌دست گشته، قتل و غارت مردم محلی بی‌اندازه بوده و رعیت با حالی تباه حیات به‌سر ‌برده است.